FİTNELER KARŞISINDA MÜSLÜMANCA DURUŞ
Cenab-ı Hak, hiçbir dönemde insanlığı başıboş bırakmamış, nebileriyle ve onların sadık temsilcileri Hak dostlarıyla beşerin yolunu aydınlatmıştır. Bu, O’nun insanlığa büyük bir merhameti, fazlı ve inayetidir. Fâtır sûresinde yer alan, وَإِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلاَّ خَلاَ فِيهَا نَذِيرٌ “Hiçbir millet yoktur ki, aralarında, onlara gerçekleri anlatan, onları iyiliklere sevk edip düşülmesi muhtemel yanlışlara karşı uyaran birileri bulunmuş olmasın.”103 âyet-i kerimesi de bunu ifade eder. Her peygamber gönderildiği toplumun problem ve dertlerine uygun reçetelerle gelmiştir. Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) peygamberlerin sonuncusu olduğu için, O’ndan sonra, değişen zaman ve şartlara göre dinin yoruma açık yanlarının yorumlanması, mücedditler ve müçtehitler tarafından gerçekleştirilmiştir.
Bununla birlikte niceleri, aradan belli bir süre geçtikten sonra peygamberlerinin izini takip etmemiş, mesajını unutmuş, kalbî ve ruhî hayattan uzaklaşmışlardır. Çünkü kalb ve ruhun yörüngesinde bir hayat yaşayabilme ve istikameti koruyabilme ancak ilahî nefhayla mümkündür. Semavî vahye sırt çeviren, peygamber soluklarına kulak asmayan toplumların bir kısım bâtıl ve sapkın yollara girmeleri kaçınılmazdır.
Geçmiş kavimlerin hayat sergüzeştleri bunun misalleriyle doludur. Peygamberleri hayatta iken onun arkasından giden kavimleri, aradan belli bir süre geçtikten sonra hemen kendilerince bir kısım totemler bulmuş ve putperestliğe sapmışlardır. Bu totemler bazen taştan, tahtadan yapılan heykeller olmuş, bazen de büyütülen ve kutsallaştırılan şahıslar. Vahyin aydınlatıcı atmosferinden uzaklaşan günümüz insanının da yer yer farklı varlıkları totem ve tağut hâline getirdiğine şüphe yoktur. Mesela biri kalkıyor, “Falana dokunmak ibadettir” diyor. Bir başkası ona taptığını söylüyor. Bir başkası, onu ezelî ve ebedî lideri olarak isimlendiriyor. Oysaki bütün bunlar itikadî olarak insanı helake sürükleyecek çok tehlikeli sözlerdir. Bırakalım sıradan şahısları, peygambere dokunmak ibadettir bile diyemezsiniz; zira ibadetleri belirleyen Allah’tır ve O, böyle bir ibadet vazetmemiştir. Aynı şekilde, peygamberler dâhil hiçbir şahıs için ezelî ve ebedî vasıfları kullanılamaz. Zira bu sıfatlar Allah’a mahsustur. Keza Allah’tan başka kimseye tapılmaz; başkasıyla ilgili bu ifadeyi kullanmak mecazen bile olsa doğru değildir. Tapılmaya, kulluğa layık tek varlık vardır, o da Allah’tır. İbadet, ubudiyet ve ubûdet yalnız Allah’a yapılır. Nitekim biz her gün namazlarımızda, “Biz ancak Sana ibadet eder ve yardımı ancak Senden dileriz.”104 demek suretiyle günde kırk defa bunu ilan ediyoruz. Esasen değişik kulluklardan sıyrılmanın yegâne yolu da Allah’a hakiki kul olmaktan geçer. Allah’a kul olmayanlar farklı varlıklara kul olma zilletinden kurtulamazlar. Allah’a kulluk yolundan sapanlar, yamuk yumuk yollara sapmış olurlar ve asla hedeflerine varamazlar.
Günümüzde bazıları din adına günaha giriyor, din adına cinayet işliyor, din adına zulmediyor, din adına türlü türlü cürümler işliyor; daha doğrusu, yaptıkları kötülükleri dini kullanarak meşrulaştırmaya çalışıyorlar. Uğursuz emellerine ulaşmada dini bir basamak görüp istismar ediyorlar. Kendi vesayetlerine girmeyen ve kendilerine mutlak biat etmeyen insanları hiç olmayacak şeylerle itham ediyor; hatta onları tadlil ve tekfir ediyor, sonra da onlara yapılacak her tür zulüm ve haksızlığı mübah ilan ediyorlar. Arkasından ne şenaatler ne şenaatler işliyorlar. Çok rahatlıkla onların gıybetini yapıyor, hiç utanmadan onlara iftira atıyor, bile bile onları itibarsızlaştırıyor ve bütün bunlarda da dinen bir mahzur görmüyorlar. Bu tür tavır ve davranışlar, peygamber yolundan sapmanın neticesidir.
Din Adamlarının Sessizliği
Asıl tuhaf olan şu ki; din adına bütün bu cinayetler işlenirken bir tane teolog da kalkıp bunlara itiraz etmiyor. “Teolog” kelimesini, son zamanda türeyen, dinin ruhundan uzak bir kısım ilâhiyatçılar, hocalar, vaizler için bilinçli olarak ve özellikle kullanıyorum. Onlar gerçekten ilâhiyatçı, âlim olsalardı ilimlerinin gereğini yerine getirir ve böyle sapkınlıklara itiraz ederlerdi. Maalesef şimdiye kadar biri çıkıp da, “Bu kadarı da fazla!” demedi.
Öyle bir dönemde yaşıyoruz ki dindarlar, hatta din âlimleri yalana yalan diyemiyor; hırsızlığın haram olduğunu söyleyemiyor, yolsuzluğa karşı sesini yükseltemiyor; zulümlere ve haksızlıklara itiraz edemiyorlar. Haddini bilmezin biri kalkıp Kur’ân’la dalga geçiyor da ne ilâhiyat ne de diyanet camiasından çıt çıkıyor. Bir başkası, “Peygamber gurura düştü, biz aynı hataya düşmeyeceğiz.” diyor, kimse itiraz etmiyor. İtiraz etmek şöyle dursun, tevil ve yorumlarıyla bu tür küstahlıkları mazur göstermeye kalkan, yalanlara kılıf bulan, hırsızlık ve yolsuzlukları makul ve meşru göstermeye çalışanlar çıkıyor. Camileri, minber ve mihrapları, işlenen yığınla haramı ve mesaviyi meşrulaştırmak için kullanıyorlar, ona göre hutbe hazırlıyor, ona göre vaaz ediyorlar.
Bilmiyorlar ki bütün bu haramları irtikâp eden zalim ve zorbaların vebali, kıyamet günü onların sırtlarına da yüklenecek. Zulmedilen, ezilen, haklarına girilen ne kadar mağdur ve mazlum varsa hepsi, kıyamet günü zalimlerle birlikte onlardan da hak talep edecek. Hatta belki taraflı fetvalarıyla, gizli-açık destekleriyle azdırdıkları, şirazeden çıkardıkları, kötülüğe karşı cesaretlendirdikleri zalimler bile onlardan hesap soracak.
Asıl Yiğitlik
İslâmî düşüncenin bir endazesizliğe mahkûm edildiği ve her şeyin bütün bütün şirazeden çıktığı böyle bir dönemde en azından hizmet-i imaniye ve Kur’âniye davasına gönül vermiş adanmışlar kalblerine, gönüllerine, dillerine, söz ve davranışlarına hâkim olmalılardır. Duygu ve düşüncelerini sık sık gözden geçirmeli, Allah’ın razı olmayacağı söz ve fiillerden uzak durmalıdırlar. El âlemin günah işlemesi, onların günah işlemesini mübah kılmaz. Zira herkesin günahı kendini alâkadar eder. Âhirette herkes hesabını kendisi verecek; Kur’ân ifadesiyle kimse kimsenin günahını yüklenmeyecektir.105
Daha önce de ifade edildiği gibi, Allah insanlığı hiç başıboş bırakmamıştır. Gönderdiği nebileri ve kitapları ile insanlığın yolunu aydınlatmıştır. Enbiya-yı izam, hakikatleri muhataplarına ulaştırmış, tebliğde bulunmuş, kalblere inşirah salmış, mü’minleri doğru yola yönlendirmiştir. Doğruyu-yanlışı, güzeli-çirkini, akı-karayı birbirinden ayırmıştır. Bize düşen vazife de, ilâhî vahye kulak vermek, Allah karşısında durulması gerekli olan yerde durmaya çalışmak, ne pahasına olursa olsun, kendi çizgimizi terk etmemek, istikametten ayrılmamaktır.
Toplumun çoğunluğunun iyi olduğu, iyilik düşündüğü, Müslümanlığın, dinin, diyanetin, hikmetin, adaletin hâkim olduğu zamanlarda, insanın eline ayağına, gözüne kulağına, diline dudağına hâkim olması kolaydır. İnsanların birbirine güven vadettiği, herkesin sadakat ve vefa solukladığı, kimsenin kimseyi incitmediği, yardımların bile “sadaka taşları” vasıtasıyla yapıldığı bir toplumda, zannediyorum şeytan bile fısk u fücura cesaret edemez. Asıl önemli olan, şartların zorlaştığı, sabırların tükendiği zamanlarda istikameti koruyabilmektir. Fitnelerin fokur fokur kaynadığı, bela ve gailelerin seylaplar hâlinde her şeyi önüne katıp götürdüğü dönemlerde bile emniyet ve güveni temsil edebilmektir.
Evet, asıl yiğitlik; edilen gıybetler, atılan iftiralar, reva görülen kötülükler karşısında aynıyla mukabeleye yeltenmemek, intikam hisleriyle hareket etmemek, tahriklere aldırmamak ve mü’min karakterinden taviz vermemektir. Ne var ki, bunu başarabilmek hiç de kolay değildir. Beşer fıtratını ve sosyal realiteleri göz ardı etmemek gerekir. Bu sebepledir ki çokları, çetin imtihanların yaşandığı fitne dönemlerinde gerekli olan yerde duramaz ve kaybederler. Fakat kaybedenlerin yanında kazananlar da olur. İşte onlar, tüm zorluklara rağmen dimdik durmasını bilen, sarsılmayan ve çizgi değiştirmeyen babayiğitlerdir.
Fitne ve fesadın ortalığı kapladığı, sadece zalimlerin hayhuyunun duyulduğu sisli, dumanlı bir atmosferde böylelerinin kadr ü kıymeti bilinemeyebilir. Fakat fırtınalar dindiğinde, azıcık da olsa bahar meltemleri esmeye başladığında veya karanlık geceden sonra yavaş yavaş fecir sökün etmeye yüz tuttuğunda her şey daha net görülecektir. İşte o zaman niceleri pişmanlıkla kıvranacak, özür dileyeceklerdir.
Sövüp saymanın, kin ve düşmanlığın insanlığa kazandıracağı hiçbir şey yoktur. Dünyanın sevgiye, sulha, güvene ihtiyacı vardır. Adanmışlara düşen en büyük sorumluluk da, bu değerlerin temsilcisi olabilmektir. Onlar bunu başarabildiği takdirde, ileride, Allah’ın izni ve inayetiyle, gözlerinin içine bakılan, parmakla gösterilen, örnek alınan insanlar hâline geleceklerdir.
103 Fâtır sûresi, 35/24.
104 Fâtiha sûresi, 1/4.
105 Fâtır sûresi, 35/18.