Bozgun kötüdür. Bana göre ölmek, bozgun yaşamaktan daha ehvendir. Bizde Viyana kötü bir çığırın başlangıcı sayılır. Zannediyorum, ondan sonra bozgunlar birbirini takip edip durmuştur. Bir yönüyle, koskoca Devlet-i Âliye’nin bitip tükenişine ilk adım olmuştur bu ilk bozgun. Keşke o gün, Ordu-yu Hümayun’un başındaki kumandanından son neferine kadar herkes, teker teker kellesini verseydi de ordumuz bozgunla tanışmasaydı. Zira o zaman, arkadan gelenler kaçmayı değil yerinde ölmeyi öğreneceklerdi.

Yerinde ölmeyi bilmek, hür yaşayabilmenin en büyük garantisidir. İslâm âlemi bu irfandan mahrumiyetin cezasını, hürriyetinin elinden alınmasıyla çok acı ödemiştir. Evet, hürriyet garantisi olmayanların, yaşama garantisi de yoktur. Bu, ferd için de böyledir, toplum için de.