Yusuf sûresi, 12/36
وَدَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَيَانِ قَالَ أَحَدُهُمَۤا إِنِّي أَرَانِۤي أَعْصِرُ خَمْرًا وَقَالَ الْاٰخَرُ إِنِّي أَرَانِۤي أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسِي خُبْزًا تَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْهُ نَبِّئْنَا بِتَأْوِيلِهِ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ
“Hapishaneye onunla beraber iki genç de girmişti. Onlardan biri: ‘Ben rüyamda, kendimi şarap yapmak için üzüm sıkarken gördüm.’ Öbürü de: ‘Ben de başımın üstünde ekmek taşıdığımı ve bu ekmeği kuşların gagaladığını gördüm. Ne olur, bu rüyamızın tabirini bize bildir, doğrusu biz seni ilim ve ihsan ehli olarak görüyoruz.’ dediler.”
Hazreti Yusuf’la Beraber Zindanda İki Genç
Yusuf sûresinde iyi-kötü, kolay-zor, ümit veren ve ümitleri kıran olayların ikili ve iç içe ifade edilmesi, dikkat çeken bir anlatım özelliğidir. Bir tarafta iffet ve sadakat abidesi Hazreti Yusuf vardır, diğer tarafta nefsine yenik düşen Zeliha. Yine bu âyette Hazreti Yusuf’la aynı zamanlı olarak iki gencin daha hapse girdiğini görüyoruz. Bu iki gençten biri gerçekten gördüğü rüyayı anlatarak doğruyu temsil ediyor. Diğeri ise –bir rivayete göre– bir rüya uydurarak yalancılar sınıfına dahil oluyor. Neticede birincisi iyi bir konuma geliyor, ikincisi idam ediliyor.102 Bir yanda putperest insanlar, diğer yanda etrafındakilere tevhid dersi veren Hazreti Yusuf. Bir tarafta ayrılıklar, hüzünler yaşanırken diğer tarafta Mısır’da beraberce yaşanacak mutlu bir hayatın zemini hazırlanıyor.
Sûrede beş yerde Hazreti Yusuf’un (aleyhisselâm) muhsinlerden olduğu belirtiliyor.103 Bunlardan birincisi ve üçüncüsü Allah tarafından beyan buyuruluyor. İkincisi gördükleri rüyanın tabirini isteyen iki genç mahkûm tarafından, dördüncüsü de kardeşleri tarafından itiraf ediliyor. Beşincisi ise kendisi tarafından vicdanen itminana ermenin bir ifadesi olarak seslendiriliyor. Hapisteki iki gencin Hazreti Yusuf’a “Seni ihsan ehlinden görüyoruz.” demeleri, onlardaki iman emaresinin bir ifadesidir. Hatta onların bu sözleri, yalan söyleyerek rüya uyduran –şayet öyleyse– mahpusta bile bir iman emaresi olduğunu gösterir. Çünkü rüyaya açık olmak, rüyanın yorumunu merak etmek ve yapılan yorumlara itimat etmek, bir kimsede metafizik düşüncenin var olduğuna dair fikir veren önemli emarelerdir.
102 el-Kurtubî, el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân, 9/190; İbn Kayyim, Zâdü’l-mesîr, 2/223.
103 Yusuf sûresi, 12/22, 36, 56, 78, 90.